ارزیابی فیتوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی اسانس ریشه دو گونه Achillea millefolium L و Achillea biebersteinii Afan در رویشگاه طبیعی استان گیلان

در سال‌های اخیر گزارش‌هایی از خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی ریشه برخی گونه‌های جنس بومادران (Achillea) ارائه شده است. این تحقیق با هدف ارزیابی عملکرد، تنوع فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس ریشه دو گونه از بومادران هزار برگ (Achillea millefolium L.) و بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) انجام گرفت. بدین‌منظور این گیاهان در خردادماه 1395 از منطقه دوگاهه رودبار (1700 متری) واقع در استان گیلان جمع‌آوری شدند. پس از استخراج اسانس‌ها به روش تقطیر با ﺁب (طرح کلونجر)، ﺁنالیز اسانس به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) و جداسازی ترکیبات فنلیﺁنها با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) انجام شد.میزان فنل و فلاونوئید کل در اسانس‌ها به‌ترتیب با استفاده از معرف فولین سیو کالتو و کلرید ﺁلومینیوم تعیین شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی نمونه ها نیز به روش 2و2 دی فنیل- 1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد، مواد موثره غالب در اسانس ریشه بومادران هزاربرگ به‌ترتیب شامل: ترپن های بتا- توجون (83/18 درصد)، دلتا- کادینن (87/16 درصد) و بورنئول (51/14 درصد) بودند. در حالی که مهمترین مواد موثره اسانس گیاه بومادران زرد به ترتیب 1و8-سینئول (82/28 درصد)، پی- سیمن (12/15 درصد) و کامفور (34/8 درصد) بودند. همچنین در این ارزیابی مشخص شد که گیاه بومادران هزار برگ با محتوای فلاونوئیدی کمتر (75/54 میلی‌گرم در هر میلی لیتر اسانس) در مقایسه با بومادران زرد (33/72 میلی‌گرم در هر میلی‌لیتر اسانس) از بیشترین درصد مهار رادیکال ﺁزاد (74 درصد) برخوردار بود.